Abstract:

    دین مبین اسلام برای رسیدن انسان به عبودیت و مکارم اخلاق، قوانین اخلاقی اعم از بایدها و نبایدهایی را بر اساس روابط سه گانه انسان با خداوند، خود و دیگران وضع کرده است. قوانینی که با آگاهی و عمل به آن صفات پسندیده در وجود انسان طنین­انداز می­شود و با نافرمانی از آن، مانند برخی حیوانات دارای صفات ناپسند و زشت می­گردد. قوانینی که از آموزه­های فروان و بی­شماری سخن می­گوید. آموزه­هایی که یکی از بهترین راههای شناخت و معرفت نسبت به آن، از قرآن کریم یعنی کتاب وحی به دست می­آید. کتابی که متشکل از چنیدین سوره­ است که یکی از سورهای بیانگر آموزه­های اخلاقی بیشمار و دعاهای سراسر امید و شاداب آن، سوره مبارکه ابراهیم† می­باشد. این پژوهش آموزه­های اخلاقی سوره مبارکه ابراهیم† را با روش توصیفی، تحلیلی، با تکیه بر تفسیر مفسّر بزرگ و استاد اخلاق و عرفان حضرت آیت الله جوادی آملی حفظه الله (تسنیم) مورد بررسی قرار داده است؛ لذا بعد از نگارش بخش کلیات و مفاهیم، به توصیف آموزه­های اخلاق الهی، فردی و اجتماعی به تفکیک بایدها و نبایدها پرداخته و با تحلیل نظرات کارشناسان متخصص به خصوص علامه جوادی آملی در بخش الهی، آموزه­هایی همچون انجام همه امور با إذن خداوند، ستایش در برابر نعمت­های خداوند، شکر نعمت، طلب غفران از خداوند، خوف از مقام الهی، خوف از وعید الهی، دعا و نیایش، شناخت خداوند، باور به وعده­های الهی، باور به وعید الهی، ذکر، توکل و اقامه نماز را در فصل بایدها و کفران نعمت، تقدیم دنیا بر آخرت، نافرمانی خداوند، ایجاد مانع در راه خدا و غفلت از خداوند را در فصل نبایدها، در بخش فردی، آموزه­های  صبر و پاکیزگی را در فصل بایدها و ملامت( سرزنش کردن) نفس خود، جزع و بی­تابی، ناپاکی و خباثت، وسوسه، ناامیدی، هوای نفس، ظلم به نفس و اضطراب را در فصل نبایدها و در بخش اجتماعی،  آموزه­های امنیت اجتماعی، انفاق، تحیت و سلام،  دوستی با دیگران و وفای به عهد را در فصل بایدها و دشمنی با دیگران، خلف وعده، انحراف، استهزاء دیگران، ظلم به دیگران، تکبر و استکبار در برابر مردم، حیله­گری و نیرنگ بازی با مردم و انحراف حقوقی و ارتکاب جرم را در فصل نبایدها استنتاج کرده و در نهایت یک نتیجه و جمع­بندی ارائه کرده است. واژگان کلیدی: آموزه، اخلاق، آموزه‌هاي اخلاقي، سوره ابراهیم†، اخلاق الهي، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی.